Celem projektu jest zebranie, opracowanie naukowe, sklasyfikowanie oraz opublikowanie informacji o zachowanych oraz znanych wyłącznie ze źródeł ikonograficznych portretach polskich, powstałych od średniowiecza po koniec I Rzeczypospolitej. Projekt zakłada stworzenie usystematyzowanego, alfabetycznego słownika biograficzno-ikonograficznego, który stanowi fundament dla przyszłych badań z zakresu historii sztuki, historii, genealogii, heraldyki oraz innych nauk wspierających zrozumienie kultury dawnej Polski. Szczególną wartością projektu jest weryfikacja, interpretacja i wprowadzenie do obiegu naukowego wizerunków dotychczas nieznanych lub pomijanych.
Znaczenie projektu
Projekt wpisuje się w założenia programu poprzez dostarczenie treści istotnych dla nauk humanistycznych, zwłaszcza historii sztuki i historii Polski. Materiały zgromadzone w ramach projektu dostarczają wiedzy o dawnej kulturze materialnej oraz strukturach społecznych, ukazując mechanizmy kształtowania się świadomości tożsamościowej oraz przenikania wpływów kulturowych. Projekt prezentuje źródła wiedzy o dawnym portrecie staropolskim, uwzględniając przy tym nie tylko aspekty wizualne, ale również konteksty społeczne, kulturowe i ideowe.
Zakres i metodologia
Prace badawcze obejmują szerokie spektrum materiałów ikonograficznych, takich jak obrazy, rzeźby, grafiki oraz inne formy portretowe powstałe na terenie dawnej Rzeczypospolitej lub poza jej granicami, a przedstawiające postacie historyczne pozostające pod władzą monarchy polskiego. Wykluczone zostały portrety władców, z uwagi na ich odmienny charakter badawczy. Proces badawczy opiera się na interdyscyplinarnej analizie obejmującej:
-
analizę ikonograficzną i ikonologiczną – ustalenie wymowy symbolicznej i funkcji ideowej wizerunków,
-
analizę kostiumologiczną – identyfikacja i datowanie wizerunków na podstawie ubiorów i elementów dekoracyjnych,
-
analizę epigraficzną – odczytywanie i interpretacja inskrypcji towarzyszących portretom,
-
badania genealogiczne i heraldyczne – identyfikacja portretowanych postaci oraz ich przynależności rodowej.
Wyniki prac
Wyniki prac badawczych są opublikowane w postaci cyfrowej bazy danych, dostępnej online na stronie Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Baza została opracowana w systemie katalogowym umożliwiającym wyszukiwanie danych według wybranych kryteriów, m.in. imienia, nazwiska, przydomka, daty powstania czy lokalizacji obiektu. Baza ma charakter otwarty, co pozwala na aktualizację i uzupełnianie wpisów w miarę postępu badań.
Dodatkowo, w ramach projektu zorganizowano konferencję naukową podsumowującą jego efekty oraz wydano publikację w formie drukowanej, prezentującą najważniejsze wnioski oraz wybrane przykłady analizowanych portretów.
Projekt poszerza zasób wiedzy o polskim dziedzictwie kulturowym, dostarczając badaczom z różnych dziedzin materiałów niezbędnych do dalszych studiów nad kulturą staropolską. Dzięki bezpłatnemu dostępowi do katalogu, wyniki badań są dostępne dla szerokiej grupy odbiorców, w tym pasjonatów historii, nauczycieli, studentów i wszystkich zainteresowanych polskim dziedzictwem kulturowym. Umożliwia to także lepsze zrozumienie mechanizmów budowania tożsamości narodowej w kontekście ikonografii portretowej oraz procesów przenikania wpływów artystycznych pomiędzy Polską a sąsiednimi krajami w okresie od średniowiecza po upadek I Rzeczypospolitej.
Projekt umożliwia integrację środowiska badaczy zajmujących się portretem staropolskim oraz tworzy podstawę dla dalszych prac badawczych i popularyzatorskich w tej dziedzinie, stanowiąc wkład w zachowanie i dokumentację polskiego dziedzictwa kulturowego w perspektywie międzynarodowej.